Türk Mutfağından Dünya Mutfağına Miras Kalanlar: Türk Lokumu
Türk lokumu, Osmanlı Dönemi saray mutfağından bize miras kalan bir tatlıdır. Türk lokumunun tarihi çok eskilere dayanır. Kanıtlanmış bir bilgi olmamasına rağmen, lokum tarihinin köken olarak Pers’lere dayandığı söylenmektedir. Sasaniler’de “abhisa” diye isimlendirilen tatlının, lokum tatlısının kökeni olduğu bilinmektedir. Bu tarih, M.Ö 226 yıllarına kadar uzanır. Etimolojik köken olarak ise lokum, önceleri Osmanlıca olarak “rahat-ul-hulküm” ismiyle anılmaktadır. Bu, “boğazı rahatlatan lokum” anlamına gelmektedir. Sonraki dönemlerde “rahat lokum” olarak kullanılmıştır. Arapça ve Farsça’da ise “lukme” olarak kullanılmıştır. Günümüzde de son kullanım hali olan “lokum” kelimesi kullanılmaktadır. Avrupa’nın Türk lokumu ile tanışması ise 15. Yüzyıla uzanmaktadır. Dönemin seyyahları lokumu Avrupa’ya götürmüş ve “Turkish Delight” olarak isimlendirmişlerdir. Avrupa’da da popüler olan lokumun üretimine 1777 yılında başlanmıştır. Osmanlı Dönemi’nde seri üretimine başlanan Türk lokumu, Türk mutfağından dünya mutfağına miras kalan özgün lezzetlerden biridir.
Geleneksel Türk Lokumunun Lezzet Hikayesi
Lokum, Osmanlı Dönemi’nde meyve şurubu, bal ve un karışımından yapılırdı. Günümüzde ek olarak kuru meyve, kuruyemiş gibi eklemelerle çeşitlendirilmiştir. Lokumun özelliklerinden biri de dokusudur. Bu dokunun elastik bir yapıda olmaması gerekir. Lokumun uygun kıvamı, yumuşak bir kıvama sahip olmasıdır. Kahvenin yanında, özel günlerde, bayramlarda misafir edilen lokum, yüzyıllardır kültürümüzün bir parçası olarak kullanılmaktadır. Geçmişten günümüze gelen “lat-i lokum” deyimi ise, büyüklerin çocukları severken kullandığı bir deyimdir. Bu deyim de lokumun Türk kültüründeki yerinin önemini vurgulayan bir deyimdir. Evlerin baş tacı olan Türk lokumu, günümüzde de sofralara eşlik etmektedir. Türk lokumu, yapımında ustalık ister. Çok malzeme kullanılmasa da uygun kıvamın elde edilmesi için ustalık gerekir. Özel pişirme yöntemine sahip olan lokumu, farklı çeşitlerde bulmak mümkündür. Geleneğimizde sunumu da özenli ve özel olarak yapılan lokum; genellikle ayrı kaselerde servis edilir. Önceki dönemlerde, bir mendille ikram edilen lokum, günümüzde farklı cam ya da bakır sunum ürünleri ile servis edilmektedir. Türk kahvesi yanına ise kahve tabağı ile de servis edilebilir ya da ortaya ayrı bir kâsede ikram edilebilir.
Lokum Çeşitleri Nelerdir?
Lokumun; cevizli, Antep fıstıklı, narlı, sade, meyveli, gül yapraklı, Hindistan cevizli gibi pek çok seçeneği bulunmaktadır. Ek olarak farklı çeşitlere de sahip olan lokum, her damak zevkine hitap etmektedir. Fitil lokum, cezerye, kuş lokumu, sultan lokumları, paşa lokumu, çifte kavurulmuş lokum gibi çeşitleri bulunmaktadır. Fitil lokum, tepside soğuyan lokumların kare şekilde kesilmesiyle yapılır. Sade lokum, temel lokum malzemeleri ile yapılır, ek olarak içine herhangi bir meyve ya da kuruyemiş eklenmez. Sultan lokumları ise standart tarifin şeker şurubu ile karıştırılması sayesinde hazırlanır. Kuş lokumu, sade lokumun küçük boyutlarda kesilmesi ve lokumun yapımı sırasında içeriğine aromaların eklenmesiyle elde edilir. Meyveli lokumlarda, üretimde isteğe göre doğal meyve aromaları eklenmektedir.
